Straffen of belonen

Mag ik een PS4?
“Daar gaan we pas over praten als je goed je best doet tijdens de proefwerkweek”
Mag ik nu een PS4?
“Ok we gaan nu praten, dan wil ik graag zien dat je…”

‘Pubers zijn alleen gevoelig voor grote beloningen.Op een kleine beloning reageren de hersenen van pubers helemaal niet’, aldus Margriet Sitskoorn in haar boek: “Het maakbare brein”
“Men vangt meer vliegen met stroop dan met azijn”. Uit deze volkswijsheid spreekt dat iedereen gevoeliger is voor beloning dan voor straf.

Waarom lijkt Nederland deze volkswijsheid de laatste tijd dan te zijn vergeten? De zomercolumn van Wessel de Jong vergelijkt de ervaring van zijn zoon met Nederlandse en Amerikaanse scholen. Hierbij blijken Nederlandse scholen een heilig vertrouwen in straffen te hebben. Zelf organisaties als de Fietsersbond en Veilig Verkeer Nederland willen dat de politie per direct weer streng gaat optreden tegen het rijden zonder licht na een bericht over een forse daling boetes voor fietsen zonder licht.

Is straf werkelijk zinvol als je een gedragsverandering wilt?
Bij een vorige werkgever waren er twee afdelingen. Bij de ene afdeling werd direct na het optreden van een fout een schuldige gezocht die gestraft moest worden. Fout was hier ook echt fout. Op de andere afdeling werden fouten beschouwd als leermomenten. De fout werd eerst opgelost. Dan werd gekeken hoe de fout had kunnen ontstaan en waarom de fout gemaakt werd. De oplossing werd dan vaak gevonden in het onmogelijk maken dat zo’n fout nogmaals kon optreden. Het maken van fouten werd impliciet (en soms ook expliciet) beloond. De organisatie en de persoon konden daardoor groeien. Welke afdeling leverde volgens u de beste resultaten en had de beste sfeer?

Onder dwang veranderen levert best wel resultaten op. Het artikel over de achterlichten bewijst dat. Maar als je de druk van de ketel haalt doordat het bijvoorbeeld ‘onhaalbaar’ is om het hele jaar door fietscontroles te houden dan vallen mensen weer terug in niet gewenst gedrag. Als je blijvende gedragsverandering wilt is er iets anders nodig dan straf. Je kan je dan beter concentreren op “What’s in it for me”. Daarmee wordt bedoeld dat je goed kijkt naar wat een positieve prikkel is voor iemand om te willen veranderen. Deze positieve prikkel zou je kunnen inbakken in het veranderproces. Hierdoor wordt veranderen beloond. “Men vangt meer…” Precies zoals in het voorbeeld hierboven van de tweede afdeling.

“Men vangt meer vliegen met stroop dan met azijn” Of deze volkswaarheid ook letterlijk waar is heeft men in Groningen onderzocht en beschreven in dit artikel. En ook te zien in deze video:

Delen op: